Podczas pobytu w Komańczy nasz ekspert i dokumentalista spędzili kilka dni na wspólnej pracy z Teresą Wasylów i jej córką Ewą. Panie wsparły nas jako wolontariuszki, ale też twórczynie łemkowskich krywulek, które kontynuują to rękodzieło jako czwarte lub piąte pokolenie w rodzinie.
Pani Teresa Wasylów pamięta z rodzinnych przekazów, że krywulki na ślub siostry jej babci wykonała prababcia. Było to we wczesnych latach 30. XX wieku. Z tego okresu pochodzą cenne archiwalne zdjęcia rodzinne, wykonane właśnie przy okazji wesela siostry babci z Dołżycy koło Komańczy.
Zdjęcie ślubne Ewy Kucyndy z Dołżycy. Lata 30. XX wieku. Z archiwum rodziny Wasylów.
Po drugiej wojnie światowej nie było nastroju do robienia krywulek. Łemkowska społeczność Komańczy i okolicznych wsi praktycznie przestała istnieć po Akcji „Wisła”, a wielu Łemków nigdy już nie powróciło do swojej małej ojczyzny nad Wisłoką. Nie było też potrzeby (a może i przyzwolenia?) na tworzenie krywulek – kto miałby je zakładać i na jaką okazję?
Mimo tragicznego losu tego narodu, umiejętność wykonywania krywulek nie zanikła, także w rodzinie Wasylów. Jak wspomina Pani Teresa Wasylów, jej matka zrobiła w latach powojennych dwie czy trzy krywulki dla niej, jej siostry i kuzynki, ale miała ogromne trudności w tych latach, żeby zdobyć prawdziwe szklane koraliki czeskie. Tych po prostu wtedy nie było na rynku lub były trudno dostępne i drogie.
Anna Wasylów w stroju łemkowskim. Początek lat 90. XX wieku. Z archiwum rodziny Wasylów.
Siostry Teresa i Anna Wasylów w odświętnych strojach łemkowskich na progu nowego domu w Komańczy. 14 października 1995. Z archiwum rodziny Wasylów.
Zespół „Kariczka” z Komańczy podczas występu w strojach łemkowskich. Lata 90. XX wiekku. Z archiwum rodziny Wasylów.
W zbiorach rodziny Wasylów zachowało się kilka przedwojennych i powojennych krywulek, które były inspiracją dla Teresy Wasylów do tworzenia własnych krywulek. Pani Teresa uczy też swoją córkę Ewę, która samodzielnie, pod okiem mamy, wykonała już krywulki i ozdoby ze szklanych koralików.
Teresa Wasylów z córką Ewą podczas wykonywania krywulek. Fot. Bartosz Duleba, 2025.
Dokumentowanie krywulek ze zbiorów rodziny Wasylów z Komańczy. Fot. Bartosz Duleba, 2025.
Ewa Wasylów w krywulkach rodzinnych. Fot. Bartosz Duleba, 2025.
Rodzina Wasylów to obecnie jedyna rodzina łemkowska z Komańczy, która kontynuuje to rękodzieło na miejscu. Raz jeszcze dziękujemy Teresie Wasylów i jej córce Ewie za pomoc i wspólną pracę nad kolekcją krywulek z Komańczy.
***
Projekt „Cyfrowy katalog łemkowskich krywulek ze zbiorów publicznych i prywatnych w Polsce. Identyfikacja, digitalizacja, opis i upowszechnienie zbiorów” dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Narodowego Instytutu Dziedzictwa – Wspólnie dla dziedzictwa.
